Masal deyince veya masal anlatımı deyince akla İranlı yazar Samet Behrengi gelir. Güney Azerbaycan'da doğan yazar Azeri masallarından çok etkiler ve onları derler. Bu çalışması onu ön plana çıkarır.
Elimdeki kitap Kırmızı Kedi yayınları 2013 baskılı. Kitabın kapak resmi başka yayınevleri tarafından basılan kitap kapaklarından daha özgün bir çalışma olmuş. Dış ve iç resimler çocuk kitaplarında karşımıza çıkan Serap Deliorman'a ait bu güzel resimlerinden dolayı çizerimize teşekkür ederiz. Kel Güvercinci kitabı Türkçeye çevrilirken özenli davranılmış ve kitabın çocuk edebiyatı ürünü olduğu göz ardı edilmemiş. Çevirmen İlknur Özdemir'e teşekkür ederiz. Gelelim kitabın arka kapak yazısına:
Bir zamanlar uzak bir ülkede annesiyle birlikte küçük bir evde oturan bir delikanlı yaşarmış. Bu delikanlının on-onbeş tane güvercini varmış, onları eğitir,çeşit çeşit numaralar öğretirmiş; b ir de keçisi varmış. Delikanlının başında hiç saç olmadığı için herkes ona Kel Güvercinci dermiş. Anneyle oğul çok yoksullarmış; kulübelerinin tam karşısındaysa kralın görkemli sarayı yükseliyormuş; delikanlı ne zaman güvercinlerini eğitse, kralın güzeller güzeli kızı da nedimeleriyle birlikte sarayın balkonuna çıkar, onları seyredermiş. Delikanlı da kızı çok beğenirmiş ama bir kralın kızını yoksul bir güvercinciye vermeyeceğini bildiğinden hiç umut beslemezmiş.
Arka Kapak Yazası
Kel Güvercinci, bizim anlatılarımızda Keloğlan'ın Azeri karşılığıdır. Masal kahramanı Kel Kafa, her sabah tepelere gider ot keser, onları demet yapar ve bu demetleri evine götürürmüş. Otların bir kısmını keçilerine verir bir kısmını kışın satmak için dama yerleştirirmiş. Tabi Kel Kafa'nın uğraşları bunlarlada sınırlı değilmiş, Kel Kafa iyi bir güvercin eğiticisiymiş ve on-on beş tane güvercini varmış….Kel Kafa kendi halinde yaşayıp giderken evinin karşısında kralın (çevirmen burada padişah sözcüğünü tercih etmeliydi. Kral sözcüğü doğu kültürü metinlerinde sırıtan bir sözcük olmuş) kızı Kel Güvercinci'ye aşık olmuş.
Kel Güvercinci'nin yoksul evi ile varlığı ve gücü simgeleyen kralın sarayını yazar karşı karşıya getirerek. zengin-yoksul ikilemi kurmuş, bunu kurarken zenginliği ve gücü elinin tersiyle masumuyeti simgeleyen kralın kızı yazara göre sınıflar arası geçişliği ifade etmektedir.
Padişahın kızı kaç defa Kel Güvercinci ile konuşmak istese karşılık görmez. Yazara göre neden karşılık görmez kitaptan anladığıız kadarı ile Kel Güvercinci kendisini kızla eşit görmemekte ve padişahın kızını kendisine vermeyeceğini düşünmektedir. Yazar bu unsurlarla acımasız bir toplumsal yapıya işaret etmektedir. Bu unsur masalın özgün metninde de olabilir. her iki ihtimaldede bize şunu göstermektedir. Masallar alttan alta toplumsal bozukluklara, aksaklıklara baş kaldırı niteliği taşımaktadır. Çünkü hayata negatif başlayan kahramanlar eninde sonunda galip gelir veya iyiler kötüleri yener. Masalların bu özelliği onları eşsiz metinler haline getirmektedir. Tabi birde çocukların hayal gücünü çalıştırmaktadırlar.
Özellikle yeni nesil apartman çocuklarının okumak zorunda bırakılması gereken metinlerdir masallar. Çünkü yeni nesil çocuklar görsel nesillerdir. Hayal dünyaları çok geniş değildir. Bu somut özellikler çocukları gerçeklikten koparamaz.
Tekrar dönecek olursak Kel Güvercinci'ye padişah kızının Kel Güvercinci'ye aşık olduğunu öğrenince küplere biner ve bu iş için vezini görevlendirir. Vezir kendince bir çözüm yolu bulurl Kel'in tüm güvercinlerinin başını keselim der. Kel Güvercinci'nin evini basıp güvercinlerinin başlarını koparıp koparıp atarlar. Yazar yine bu cümlelerle bize gücün zayıf üzerinde hoyratça kullanıldığını göstermektedir. Güvercinlerine üzülen Kel onları gömmek ister, bir ağacın altını eşerken iki güvercinin konuşmasına şahit olur, bu konuşma masala olağanüstü özelliğin ilk girişidir. Güvercinler Kel Güvercinci'ye dört yaprak verirler. bu yaprakları keçisine yedirir ve ondan sütü alır, bu sütü kafaları kopan güvercinlere sürter ve güvercinler dirilir. Güvercinler Kel'in güç karşısında ezilmemesi için ona yardım etmeye karar verirler ve ona bir külah verirler. Külahın görünmez yapma özelliği vardır.
Yazar külahı giyip çarşıya çıkan Kel aracılığıyla toplumsal bir çözümleme yapar ya da tezli davranarak kahramanı kendi görüş ve düşüncelerini ifade etmek için çalıştırır. Biz buna Kel'in esnaf olan işveren olan Hacı Ali'yi değerlendirme cümlelerinden anlıyoruz. Bu cümleler
Öyleyse kim çalışıp para kazanıyor? Kafanı çalıştır ve doğru yanıtı bul oğlum. Bir düşün insanlar çalışmazlarsa fabrikalara ne olur? Kapanırlar öyle değil mi? Öyleyse bütün bu sorulardan ve yanıtlardan çıkaracağımız sonuç işçilerin çalıştığı, ama bütün parayı Hacı Ali'nin aldığı ve işçilerine hak ettikleri kadar değil, pek az para verdiği. Demek ki Hacı Ali'nin bu varlığının hepsi kendisinin değil, bu durumda da ben bir kısmını alıp dağıtabilirim, diye mırıldaranarak yoluna devam eder.
Burada kitabın tamamını özetleyecek değiliz, en azından kitabı okumak isteyen çocuklarada bir şeyler kalsın. Kitap hacimli bir kitap değil. Masalın özgün metnine yazar tarafından müdaheleler edildiği anlaşılsa bile dünya çocuk edebiyatı alanında Samet Behrengi bir değerdir. Ve bu kitabı her çocuk ve yetişkin mutlaka okumalıdır.
Yazı puntosu, resimler ve dizgi konusunda kitap birinci sınıf işçilik taşımaktadır. Yayınevi küçük ve sıkışık punto kullanarak sayfa tasarrufuna gitmemiş. Bu çocuk kitaplarında aranılacak nitelikler içerisinde belkide birinci sıradadır.
Kitap ilköğretim 3., 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin rahatlıkla okuyabilecekleri bir seviyededir. 2015 yılında Kahramanmaraş il geneli kitap okuma yarışmasına koyduğumu bu kitabı yaklaşık 1000-1500 öğrenci okumuştur.
Kel Güvercinci kitabı kız erkek ayrımı yapmadan kitlesel okutulabilecek bir kitaptır. Yıl içerisinde kitap listesi hazırlamak isteyen Sınıf ve Türkçe öğretmenleri bu kitabı mutlaka listelerine eklemelidirler.
Bir yanıt yazın